Alpamis; Alpamas, Alpmasa, Bamsi Beyrek ve Boyrek gibi Türk boyları arasında çeşitli söylenişlerle geçmekte, üzerine kurulan hikaye de biraz değişik rivayetlerle anlatılmaktadır. Bir anlatışa göre; Alpamis(Bay Boyrek) Oğuz’un oğullarından Ay Han’ın oğludur. Ay Han’ın oğlu olmazdı. Bunun için de çok üzüntülü idi. Bir gün yanına veziri (Balcık Han) geliyor. Ay Han’a seyahat tavsiye ediyor. İkisi yola çıkıyor. Bir yerde Hızır ile karşılaşıyorlar. Hızır onlara iki elma vererek kayboluyor. Elmanın birisini Ay Han, diğerini de karisi yiyor. Nihayet bir erkek çocukları oluyor. Adına da Bay Boyrek diyorlar.Bir anlatışa göre de; Bay Börü ile Bay Sari adındaki iki urk Beyinin çocukları olmuştu. Bunlar kırk gün Allah’a yalvarıyorlar. Sonunda Bay Boru’ nun, Hakem(Alpamis) adında bir oğlu, Bay Sarı’nın da (Ay Barcin) adinda kızı oluyor. Ayni yasta olan bu çocukları küçük iken nişanladılar, henüz üçer yasında iken okula verdiler.
Alpamis yedi yaşına gelince okuldan alindi. Ona beylik usulleri ile, beyler
nasıl hareket etmelidir, gibi isler öğretildi. Ok talimleri yaptırıldı. Nihayet maceralar başladı:Alpamis Kalmuk’larla savaşa girdi. Bu sırada (Askara) adındaki dağın tepesini bir ok atarak uçurdu. Ama yolda bir ak otağda güzel bir kızla uyumakta iken
Kalmuk’lar bastılar, Alpamis’i esir ettiler. Götürüp bir zindana attılar. Obur
taraftan Kalmuk Han’in kızı Alpamis’a âşık olmuştu. Onu kurtarmak yollarını
aradı, bulunduğu zindana uzun bir ip sarkıtarak onu zindandan çıkarttı.
Alpamis’in Çobar yahut Benliboz adında bir ati vardı. O ati da hazır buldular.
Alpamis atına bindi. Tekrar Kalmuk’lara hücum ederek onları perişan etti. Bundan sonra memleketine dönünce sevgilisi Aybarç’inin kölelerinden birinin almak üzere olduğunu öğrendi. Düğün hazırlıklarının yapıldığı sırada ve eğlenceler devam ederken, Alpamis bir ozan kıyafetine girerek Aybarçin’in bulunduğu çadıra yaklaştı. Elindeki sazı çalarak çadıra doğru şiirler söylemeye başladı. Bu sırada çadırda Bademca adında bir kadın vardı. Biraz kekeme idi. O da Alpamis’e
şiirle cevap verdi. Alpamis tekrar söyledi. Sonunda gelinin bulunduğu çadıra alindi. Orada eğlenceler, oyunlar devam ederken, bir köşede yaslar içinde
bulunan gelin Alpamis’i tanidi. Bundan sonra ikisi de birbirine atıldı. Herkes şaşırdı. Alpamis da sevgilisini alarak babasının yanına gitti, onun yerine geçti.